F-score Piotroski Hướng dẫn: đánh giá tài chính, ví dụ cổ phiếu NTP trên Excel

Trong thế giới đầu tư giá trị, việc nhận diện các công ty có sức mạnh tài chính vững chắc là rất quan trọng để đưa ra các quyết định đầu tư thông thái. Một công cụ đã thu hút được nhiều sự chú ý cho mục đích này là Piotroski F-Score, một hệ thống chấm điểm do giáo sư kế toán Joseph D. Piotroski phát triển vào năm 2000. Hệ thống chấm điểm này giúp các nhà đầu tư phân biệt giữa các cổ phiếu giá trị chất lượng cao và thấp bằng cách đánh giá sức khỏe tài chính của một công ty. Phương pháp của Piotroski tập trung vào: lợi nhuận, cải thiện biên lợi nhuận, giảm thiểu tác động của gian lận kế toán và một bảng cân đối kế toán mạnh mẽ, khiến nó trở thành một công cụ hữu ích cho các nhà đầu tư muốn nâng cao hiệu suất danh mục đầu tư của mình.

Bài viết này sẽ đi sâu vào Piotroski F-Score, bao gồm cách tính toán, cách hiểu và ứng dụng thực tế. Chúng ta cũng sẽ khám phá hiệu suất của Piotroski F-Score và nêu bật những hạn chế của nó. Hơn nữa, chúng ta sẽ xem xét một nghiên cứu gần đây cho thấy F-Score có thể không hoạt động tốt như dự kiến trong thực tế.

Mục tiêu chính là xác định các công ty có tỷ lệ giá trên sổ sách (BM) cao—các công ty có giá trị thị trường thấp so với giá trị sổ sách—có tài chính mạnh mẽ và có khả năng vượt trội so với thị trường.

Nghiên cứu của Piotroski cho thấy rằng thông qua phân tích cơ bản dựa trên kế toán đơn giản, các nhà đầu tư có thể tăng đáng kể lợi nhuận đầu tư của mình bằng cách tập trung vào các công ty có tài chính mạnh trong phân khúc BM cao.

Phân Tích Piotroski F-Score Piotroski F-Score được tính dựa trên 9 tiêu chí, hoặc “tín hiệu nhị phân,” được nhóm thành ba hạng mục: lợi nhuận, đòn bẩy/thanh khoản/nguồn vốn, và hiệu quả hoạt động. Mỗi tiêu chí nhận được một điểm số là 1 (tích cực) hoặc 0 (tiêu cực), và tổng F-Score dao động từ 0 đến 9. Một F-Score cao hơn chỉ ra vị thế tài chính mạnh mẽ hơn.

Hãy phân tích chín tiêu chí này và khám phá cách chúng đóng góp vào tổng thể F-Score.

Lợi nhuận

1. Lợi Nhuận trên Tài Sản (F_ROA): Tiêu chí này đo lường liệu công ty có tạo ra lợi nhuận trên tài sản (ROA), được tính bằng thu nhập ròng chia cho tổng tài sản. Một ROA dương cho thấy rằng công ty đang có lãi và sử dụng tài sản hiệu quả. Nếu ROA dương, công ty được chấm 1 điểm; ngược lại 0 điểm.
2. Dòng Tiền Hoạt Động Dương (F_CFO): Tiêu chí này đánh giá liệu công ty có tạo ra dòng tiền dương từ các hoạt động của mình hay không. CFO dương cho thấy rằng các hoạt động kinh doanh cốt lõi của công ty đang tạo ra tiền mặt, điều này rất quan trọng để duy trì hoạt động và tài trợ cho sự tăng trưởng. Một CFO dương sẽ nhận được điểm 1.
3. Cải Thiện Lợi Nhuận Trên Tài Sản (F_ΔROA): Tiêu chí này nắm bắt liệu lợi nhuận của công ty có được cải thiện so với năm trước hay không. Một ROA cải thiện cho thấy rằng khả năng tạo ra dòng tiền dương trong tương lai. Nếu ROA đã cải thiện so với năm trước, công ty được chấm 1 điểm.
4. Chất Lượng Thu Nhập (F_ACCRUAL): Tiêu chí này so sánh dòng tiền từ hoạt động của công ty với ROA của nó. Nếu dòng tiền từ hoạt động/tổng tài sản > ROA, điều đó chỉ ra rằng thu nhập của công ty có chất lượng cao và được hỗ trợ bởi dòng tiền thực tế, thay vì các thao túng kế toán. Tỷ lệ CFO/Tổng Tài Sản > ROA sẽ nhận được điểm 1.

Đòn bẩy, Thanh khoản, và Nguồn vốn

1. Giảm Đòn Bẩy (F_ΔLEVER): Tiêu chí này đo lường sự thay đổi trong mức nợ dài hạn của công ty so với tổng tài sản của nó. Tỷ lệ đòn bẩy giảm là tích cực vì nó giảm rủi ro tài chính và tăng tính linh hoạt tài chính của công ty. Nếu tỷ lệ đòn bẩy giảm so với năm trước, công ty được chấm 1 điểm.
2. Tăng Thanh Khoản (F_ΔLIQUID): Tiêu chí này nắm bắt sự thay đổi trong tỷ lệ hiện hành của công ty, được tính bằng tài sản hiện tại /  nợ ngắn hạn. Một sự cải thiện thanh khoản cho thấy rằng công ty đang ở vị trí tốt hơn để đáp ứng các nghĩa vụ ngắn hạn. Tỷ lệ này cao hơn so với năm trước sẽ nhận được điểm 1.
3. Không Phát Hành Cổ Phiếu (EQ_OFFER): Tiêu chí này xác định liệu công ty có phát hành cổ phiếu trong năm trước hay không. Không phát hành cổ phiếu mới được coi là một tín hiệu tích cực, vì nó cho thấy rằng công ty không gặp khó khăn tài chính và không cần phải huy động vốn bên ngoài để tài trợ cho hoạt động của mình. Nếu công ty không phát hành cổ phiếu, công ty được chấm 1 điểm.

Hiệu Quả Hoạt Động

1. Cải Thiện Biên Lợi Nhuận Gộp (F_ΔMARGIN): Tiêu chí này đo lường sự thay đổi trong biên lợi nhuận gộp của công ty so với năm trước. Một biên lợi nhuận gộp cải thiện cho thấy hiệu quả hoạt động tốt hơn, kiểm soát chi phí hoặc khả năng định giá. Nếu biên lợi nhuận gộp được cải thiện, công ty được chấm 1 điểm.
2. Cải Thiện Vòng Quay Tài Sản (F_ΔTURN): Tiêu chí này nắm bắt sự thay đổi trong tỷ lệ vòng quay tài sản của công ty, được tính bằng doanh thu / tổng tài sản. Một tỷ lệ vòng quay tài sản cải thiện cho thấy rằng công ty đang tạo ra nhiều doanh thu hơn trên mỗi đồng tài sản, điều này là dấu hiệu của hiệu quả hoạt động nâng cao. Nếu tỷ lệ vòng quay tài sản được cải thiện, công ty được chấm 1 điểm.

Hiểu về Piotroski F-Score Piotroski F-Score cung cấp một thước đo tổng hợp về sức mạnh tài chính của một công ty. 

Các nhà đầu tư có thể hiểu F-Score dựa trên các phạm vi sau:

0 hoặc 1: Các công ty có F-Score là 0 hoặc 1 được coi là “công ty F_SCORE thấp.” Những công ty này có tài chính yếu kém và có khả năng thấp tạo ra lợi nhuận trong tương lai.

2 đến 7: Hầu hết các công ty rơi vào phạm vi này, cho thấy hiệu suất tài chính hỗn hợp. Các công ty có điểm số gần với 7 tương đối mạnh hơn và có cơ hội tạo ra lợi nhuận dương cao hơn.

8 hoặc 9: Các công ty có F-Score là 8 hoặc 9 được coi là “công ty F_SCORE cao.” Những công ty này có tài chính mạnh và có khả năng cao tạo ra lợi nhuận dương trong tương lai.

Nghiên cứu của Piotroski gợi ý rằng các nhà đầu tư nên ưu tiên các công ty có tỷ lệ giá trên sổ sách cao với F-Score cao hơn và tránh những công ty có điểm thấp hơn. Tuy nhiên, F-Score không nên được sử dụng một cách độc lập; nó là một công cụ trong số nhiều công cụ mà các nhà đầu tư có thể sử dụng để đánh giá sức khỏe tài chính của một công ty.

Ứng Dụng Thực Tế: 

Ví dụ Tính Toán Piotroski F-Score Để hiểu cách áp dụng Piotroski F-Score trong thực tế, hãy cùng đi qua một ví dụ: Công ty Cổ phần Nhựa Thiếu niên Tiền Phong (NTP) cho năm 2023

Bước 1: Thu Thập Dữ Liệu Tài Chính Bước đầu tiên là thu thập dữ liệu tài chính cần thiết từ báo cáo tài chính gần nhất của NTP, bao gồm báo cáo thu nhập, bảng cân đối kế toán và báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

Bước 2: Tính Toán Các Tỷ Lệ Liên Quan Với dữ liệu tài chính trong tay, chúng ta có thể tính toán các tỷ lệ cần thiết để xác định F-Score.

Bước 3:Sử dụng các tỷ lệ đã tính toán ở trên, chúng ta có thể chấm điểm cho mỗi một trong chín tiêu chí.

Lợi nhuận:

• F_ROA: 1 (ROA dương)
• F_CFO: 1 (CFO dương)
• F_ΔROA: 1 (ROA cải thiện so với năm trước) 
• F_ACCRUAL: 1 (CFO/Tổng tài sản > ROA) 

Đòn bẩy, Thanh khoản, và Nguồn vốn:

• F_ΔLEVER: 0 (Tỷ lệ đòn bẩy tăng) 
• F_ΔLIQUID: 1 (Tỷ lệ hiện hành cải thiện) 
• EQ_OFFER: 1 (Không phát hành cổ phiếu đáng kể) 

Hiệu quả hoạt động:

F_ΔMARGIN: 1 (Biên lợi nhuận gộp cải thiện) 

F_ΔTURN: 0 (Tỷ lệ vòng quay tài sản giảm) 

Tổng Piotroski F-Score năm 2024: 7

Năm 2023 NTP đạt được Piotroski F-Score là 7, cải thiện hơn so với năm 2022, cho thấy rằng đây là một công ty có tài chính mạnh với các đặc điểm chất lượng cao, mặc dù vẫn còn một số lĩnh vực cần cải thiện như đòn bẩy và tỷ lệ vòng quay tài sản.

Hiệu Suất Đầu Tư Của Piotroski F-Score 

1. So sánh High F-SCORE và Low F-SCORE:
   • Các công ty thuộc nhóm High F-SCORE có tỷ suất sinh lợi cao hơn đáng kể 23% so với các công ty thuộc nhóm Low F-SCORE trong năm tiếp theo khi hình thành danh mục đầu tư.
2. So sánh High F-SCORE và công ty có hệ số BM cao:
   • Danh mục các công ty High F-SCORE có tỷ suất sinh lợi cao hơn so với danh mục các công ty có hệ số BM cao. Chênh lệch tỷ suất sinh lợi là 13.2%.
3. Kỳ đầu tư 02 năm:
   • Trong kỳ đầu tư 02 năm, các công ty High F-SCORE vẫn tiếp tục vượt trội so với nhóm Low F-SCORE, với chênh lệch tỷ suất sinh lợi là 41.7%. So sánh với các công ty có hệ số BM cao, chênh lệch cũng đạt được mức 25.9%
4. Khả năng dự báo của F-SCORE:
   • F-SCORE có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến tỷ suất sinh lợi hiệu chỉnh trong một năm. Mô hình hồi quy cho thấy F-SCORE giải thích được khoảng 20.49% biến thiên của lợi nhuận, và khi bổ sung các biến kiểm soát, tác động của F-SCORE vẫn giữ nguyên ý nghĩa thống kê.

Kết luận: Kết quả nghiên cứu khẳng định lại hiệu quả của chiến lược F-SCORE, cho thấy các công ty có F-SCORE cao tạo ra tỷ suất sinh lợi vượt trội hơn so với các công ty F-SCORE thấp và các công ty có hệ số BM cao. F-SCORE còn có khả năng dự báo lợi nhuận của cổ phiếu, làm rõ giá trị của chiến lược này trong thực tế đầu tư.

Hạn Chế Của Piotroski F-Score Mặc dù có nhiều điểm mạnh

Piotroski F-Score không phải là không có hạn chế. Các nhà đầu tư nên nhận thức về những nhược điểm tiềm năng này khi sử dụng F-Score như một phần trong chiến lược đầu tư của mình.

1. Phụ Thuộc Vào Dữ Liệu Tài Chính Lịch Sử F-Score chỉ dựa vào dữ liệu tài chính lịch sử, điều này có thể không dự đoán chính xác hiệu suất trong tương lai. Điều kiện thị trường, xu hướng ngành, và các phát triển cụ thể của công ty có thể thay đổi nhanh chóng, khiến dữ liệu lịch sử trở nên ít liên quan hơn.
2. Nhạy Cảm Với Các Thay Đổi Nhỏ Trong Các Chỉ Số Tài Chính Bản chất nhị phân của F-Score khiến nó nhạy cảm với những thay đổi nhỏ trong các chỉ số tài chính. Ví dụ, một sự giảm nhẹ trong ROA có thể dẫn đến điểm số thấp hơn, ngay cả khi sức khỏe tài chính tổng thể của công ty vẫn ổn định. Sự nhạy cảm này có thể dẫn đến những biến động trong F-Score hàng năm không phản ánh chính xác triển vọng dài hạn của công ty.
3. Định Hướng Ngắn Hạn F-Score tập trung vào các thay đổi hàng năm trong các chỉ số tài chính, có thể bỏ qua các xu hướng dài hạn hoặc các sáng kiến chiến lược có thể ảnh hưởng đến hiệu suất của công ty. Các nhà đầu tư nên bổ sung F-Score với phân tích các xu hướng tài chính dài hạn và chiến lược của công ty để có được cái nhìn toàn diện hơn.
4. Thiếu Các Yếu Tố Định Tính F-Score không xem xét các yếu tố định tính như chất lượng quản lý, lợi thế cạnh tranh, hay điều kiện thị trường, những yếu tố có thể ảnh hưởng lớn đến sự thành công của một công ty. Các nhà đầu tư nên kết hợp phân tích định tính cùng với F-Score để đưa ra các quyết định thông tin hơn.

Kết Luận

 Piotroski F-Score vẫn là một công cụ có giá trị để đánh giá sức khỏe tài chính của các công ty, đặc biệt là cổ phiếu giá trị. Bằng cách tập trung vào lợi nhuận, đòn bẩy, thanh khoản và hiệu quả hoạt động, F-Score cung cấp một khung định lượng để phân biệt giữa các công ty mạnh và yếu. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải nhận thức được các hạn chế của F-Score, bao gồm sự phụ thuộc vào dữ liệu lịch sử, nhạy cảm với các thay đổi nhỏ, và thiếu các yếu tố định tính.

Các nhà đầu tư nên sử dụng F-Score như một phần trong chiến lược đầu tư rộng lớn hơn, kết hợp phân tích định tính và xem xét các hạn chế của F-Score trong các môi trường thị trường khác nhau. 

Cuối cùng, đóng góp chính của F-Score nằm ở chỗ nó đã chứng minh rằng dữ liệu kế toán cơ bản có thể giúp xác định các cơ hội hứa hẹn trong số các cổ phiếu giá trị, cung cấp một cách tiếp cận định lượng cho đầu tư giá trị mà vẫn còn phù hợp, ngay cả khi nó cần thích nghi với điều kiện thị trường hiện đại.